Paragraaf B. Weerstandsvermogen en risicobeheer

Potentiële risicogebeurtenis

Beheersmaatregelen
(tekst in cursief geeft de actuele status aan)

Breed Sociaal Domein

Er is een uitvoeringsprogramma sociaal domein vastgesteld met diverse deelopdrachten die gekoppeld zijn aan de bouwstenen uit de Kadernota SD (zie hieronder)

Bouwsteen Omgeving
De omgeving wordt onvoldoende versterkt waardoor de beweging van “vangnet” naar “omgeving” niet of onvoldoende gemaakt wordt.

Indexering volgt niet de markt

Inzet van gebiedsgericht werken (aansluiting zoeken bij de specifieke behoefte van een wijk of dorp).
Inzet van ondersteunende maatregelen zoals subsidies, accommodaties, etc.

• Gebiedsgericht werken is ingezet.
• Subsidiebeleid  is geactualiseerd.
• Het versterken van de omgeving is een hoofdopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. Er loopt een proces, gebaseerd op het bewezen effectieve OKO-model, samen met partners waarin zij ook meedenken en meedoen aan het versterken van de omgeving.
• Er lopen specifieke initiatieven om de omgeving te versterken: JSP, BSO+, SOJ, buurtgezinnen, jeugdhulp en opvoedondersteuning, Roger That Inspiratielab, Ik Begin en inzet ervaringsdeskundigen.
• De inzet van ervaringsdeskundigheid is voor langere termijn geborgd door afspraken over de inzet en de financiering.
• Een nieuwe toekomstbestendige bibliotheekvisie wordt opgesteld met aandacht voor de maatschappelijke rol van de bibliotheek binnen de omgeving.
• De overschotten binnen de vangnetvoor-zieningen daadwerkelijk inzetten voor het op peil houden van de sociale basis.
• Indexering begroting 2024: In 2024 wordt een OVA-index van 4,94% gehanteerd. We blijven de ontwikkelingen van de budgetten van onze partners in de sociale basis monitoren.
• Er wordt ingezet op een nieuwe sociale kaart.

Bouwsteen Vangnet
De afschaling van voorzieningen komt onvoldoende tot stand.

Openeinderegelingen: Toename van het aantal maatwerkvoorzieningen als gevolg van veranderende omstandigheden (economische, demografische, wetgeving, rijksbeleid)

Sturing en inkoop

Versterken van de omgeving.
Anders organiseren van de toegang.

Herijken van onze inkoopmethodiek.
Duurzaam partnerschap met aanbieders en gesubsidieerde instellingen.
Afspraken maken met andere verwijzers.

• In 2024 is door diverse externe samenwerkingspartners een start gemaakt met een gezamenlijke toegang onder de naam “Venrays Informatie Punt”. Daarnaast is er voor onze interne organisatie een nieuwe opdracht voor het anders inrichten van onze toegang opgesteld. Hier wordt in 2025 een start mee gemaakt.   
• Accountgesprekken met aanbieders worden gevoerd en de MGR levert periodieke rapportages aan over de stand van zaken op de verschillende inkooponderdelen.
• De middelen sociaal domein komen steeds meer onder druk te staan (bijv. hervormingsagenda jeugd, maatschappelijke opvang, beschermd wonen). Hier worden gerichte interventies op ingezet.
• In 2024 is een fraudeonderzoek gestart bij één van de gecontracteerde zorgaanbieders. Het onderzoek wordt nauwkeurig gevolgd. De uitkomsten en gevolgen daarvan worden in 2025 bekend.

Bouwsteen Gedrag en Houding
De gewenste gedragsverandering bij medewerkers komt onvoldoende tot stand.

De gemeentelijke visie wordt niet onderschreven door de aanbieders.

Met behulp van de training “Anders leren motiveren” is gewerkt aan een gedragsverandering bij collega`s. Deze eerste pilot training heeft in 2024 plaatsgevonden samen met collega`s van externe partners.  
Tijdens de training is ook aandacht voor het versterken van de omgeving.
In 2025 vindt een verdieping plaats op de training. Ook gaan we kijken hoe we deze werkwijze verder kunnen brengen en kunnen borgen in de organisatie.
Houding en gedrag vormt een deelopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. Deze deelopdracht heeft hier ook een plek gekregen. binnen de nieuwe opdracht voor het anders inrichten van de toegang.

Bouwsteen Communicatie
De boodschap komt onvoldoende over.

Opstellen communicatiestrategie en instrumenten.

• Communicatie vormt een deelopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. Centraal staat daar het meer in gesprek zijn met inwoners. Opdrachtformulering deelopdracht communicatie opgesteld. Verbreding van instrumenten is een continu proces. Een herijking van de opdracht vindt plaats zodat deze aansluit bij de uitkomsten van de deelopdracht toegang en omgeving.

Bouwsteen Financiën
De gerealiseerde uitgaven van het Sociaal Domein Breed overstijgen de begroting.

Monitoren uitgaven SD-breed versus begroting, waarbij de indeling “vangnet” en “omgeving” wordt gehanteerd.

Oplevering van de halfjaarrapportage Sociaal Domein.

• Monitoring uitgaven en ontwikkeling

voorzieningen vindt maandelijks plaats.

• Halfjaarlijks wordt aan de raad gerapporteerd over de ontwikkelingen binnen het sociaal domein.
• Doorontwikkeling van dashboards is geborgd in de organisatie. Inzet wordt gepleegd op competenties medewerkers.
• Raadsmonitor sociaal domein sluit aan op de P&C-cyclus.

Grondbedrijf
Afzet van gronden blijft achter ten opzichte van de planning.

• Stimuleringsmaatregelen verkoop kavels (promotie via website en woontafel)

Privacy en Informatiebeveiliging
- Vertrouwelijke/gevoelige informatie is beschikbaar bij niet-geautoriseerden (binnen en buiten de organisatie)

- Onverantwoordelijk gebruik en uitwisseling van persoonsgegevens en privacygevoelige informatie binnen de organisatie en naar partners.

- De kans dat informatiebeveiligings-incidenten de bedrijfsvoering raken neemt toe.

- Bij een verstoring is de bedrijfscontinuïteit onvoldoende geborgd.
- Niet voldoen aan de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en de WPG (Wet Politiegegevens).

Maximale samenwerking door de functies van FG (Functionaris gegevensbescherming), PO (Privacy Officer) en CISO (Chief Information Security Officer);
De onafhankelijke rol van privacy en informatiebeveiliging zorgt voor een objectieve advisering van maatregelen;

Jaarlijkse verantwoording over informatieveiligheid, implementatie BIO (Baseline Informatiebeveiliging Overheid) en privacy via ENSIA (Eenduidige Normatiek Single Information Audit);
Privacy en Informatiebeveiliging (P&IB) maken standaard onderdeel uit van projecttoetsing. Door maatregelen te nemen worden risico’s geminimaliseerd;
Met het uitvoeren van DPIA`s (Data Protection Impact Assessments) brengen we risico’s in beeld en maken we bewuste keuzes welke risico’s we accepteren/mitigeren;
De verantwoordelijkheid voor P&IB bij de proceseigenaren borgen;
Vergroten bewustzijn bij medewerkers en uitvoeren Privacy en Security awareness trainingen;
Het opstellen van een bedrijfscontinuïteitsplan zorgt dat we beter zijn voorbereid op informatiebeveiligingsincidenten en verstoringen;
Privacy en informatiebeveiliging zijn onderdeel integraal risicomangement
Verbetermaatregelen t.a.v. WPG doorvoeren.

Alg. Garantstelling
Gemeente wordt aangesproken op inlossen van een garantstelling.

Meest risicovolle garantstelling:
Glasweb:

• Er wordt niet voldaan aan regels voor staatssteun en financieringsconstructies.
• Door achterblijvende groei van het klantenbestand kan de businesscase in het gedrang komen. Hierdoor zouden dan de liquide middelen ontbreken om af te lossen.

- Periodieke rapportage over ontwikkeling risicovolste garantstellingen. Informatieverstrekking vindt per dossier plaats.

Een nieuwe garantstelling wordt pas aangegaan wanneer duidelijk is welke risico’s daaraan kleven

Glasweb:

• Door frequent met Glasweb het klantenbestand en de ontwikkelingen van het klantenbestand te monitoren houden wij zicht op de eventuele risico`s. In 2024 is dit goed verlopen, geen vergroting van het risico.

Alg. Samenwerken/Verbonden Partijen
Resultaten van samenwerkingspartners wijken af van lokale doelstellingen.

Meest risicovolle Verbonden Partijen in financieel perspectief:

Veiligheidsregio:
onverwachte gebeurtenissen leiden tot extra

Noord Limburg West (NLW):
(Bedrijfsvoerings)kosten worden onvoldoende in lijn gebracht met de (korting op de) rijkssubsidie.
Begrote opbrengsten worden onvoldoende gerealiseerd (dalende Wsw-inkomsten en afnemende tewerkstelling van medewerkers)

Beleid op samenwerking en verbonden partijen opstellen (incl. timing en niveau van informatievoorziening)
Nota vizier op samenwerking is vastgesteld. We zijn kritisch of de aangegane samenwerkings-verbanden nog altijd doen wat we beogen. Algemene beleidskader (de Nota vizier op samenwerking) is daarbij een leidraad.
- Per bestaande VP doelen en risico`s inventariseren en maatregelen treffen.
- Bij het deelnemen in nieuwe VP-eisen stellen aan informatievoorziening.

- Onder de noemer "grip op samenwerking" vindt uniforme sturing plaats op de vijf grote gemeenschappelijke regelingen.

Veiligheidsregio:
-Regionale overleggen financieel adviseurs en adviseurs openbare orde en veiligheid per 2 maanden.
-Oppakken adviezen rekenkameronderzoek
-Invullen van afspraken uit RIB “Grip op samenwerken”. Venray is adoptiegemeente.
Ambtenaren betrokken in voortraject beleidsontwikkeling en opstellen P&C-producten.
-Maken van beheersplannen (o.a. Natuurbrand Managementplan).
- In 2024 is opdracht gegeven voor het versterkingsplan Toekomstbestendige GGD

NLW:
De in 2020 vastgestelde strategische koers is ingetrokken. In 2024 is gestart met de opdracht iedereen doet mee. Dit heeft geleid tot een strategische verkenning van de toekomstige samenwerking tussen de 3 gemeenten, een mogelijke hoofdvariant voor het huidige werkbedrijf en een lokale koers voor uitvoering van de Participatiewet.  Het traject wordt in 2025 vervolgd waarbij met name de hoofdvariant en de lokale uitvoering Participatiewet verder worden uitgewerkt. De korte termijn opdracht waarbij de focus ligt op continuering van de bedrijfsvoering van de NLW is verlengd in afwachting van de uitkomst van bovengenoemde trajecten. De  financiële afspraken met de NLW zijn een maximale aanvullende bijdrage in het tekort van de NV van € 1,9 mln voor de drie gemeenten samen. In de begroting  is hiermee rekening gehouden.  Voor de NLW is het uitgangspunt om binnen dit financieel kader te opereren.

Alg. Bestuurders: pensioen/wachtgeld/ nabestaande pensioen en arbeidsongeschiktheid
Door fluctuerende marktrente en actualisatie sterftetabel moeten extra stortingen in de pensioenvoorziening worden gedaan om deze op niveau te houden.

Bestuurders stappen voortijdig op en maken aanspraak op wachtgeld

Bestuurders komen te overlijden of raken arbeidsongeschikt

Onderbrengen bij pensioenfonds

Vanaf 1 januari 2028 worden de pensioenen van de politieke ambtsdragers, waaronder wethouders , ondergebracht in een nieuwe pensioenstelsel. Aanleiding hiervoor is de aangenomen Wet toekomst pensioenen (Wtp). Om ervoor te zorgen dat de huidige opgebouwde pensioenen kunnen worden overgebracht naar het nieuwe pensioenstelsel, wordt het op papier al gereserveerde bedrag voor de pensioenuitkering via een collectieve waardeoverdracht overgedragen aan pensioenfonds ABP. Om de gevolgen van de overgang voor de decentrale overheden in te schatten is een onderzoek gestart, waaraan de gemeente Venray deelneemt.

Aanbieden outplacementtraject om wachtgeldperiode te bekorten.
Voor het financiële risico van overlijden van een (wachtgeld) wethouder vóór de pensioengerechtigde leeftijd is een verzekering afgesloten (zgn. kortleven-risico). Daarnaast is het risico van arbeidsongeschiktheid voor (wachtgeld-) bestuurders afgedekt middels een collectieve Arbeidsongeschiktheidsverzekering.

Alg. Rijksinkomsten: algemene uitkering
De afhankelijkheid van de rijksbijdrage is per definitie een risicofactor. De bezuinigingen op het gemeentefonds veroorzaken vanaf 2026 een grote terugval in de gemeentefondsuitkering. Dit kan grote gevolgen hebben voor de uitvoering van de gemeentelijke taken.
Het verdeelmodel dat per 1.1.2023 is ingegaan, zal in 2025 geëvalueerd worden. In 2025 is besloten nog een vervolgonderzoek uit voeren. Door de fondsbeheerders is besloten pas per 1 januari 2027 een volgende stap te zetten
Hervormingsagenda Jeugd: vanaf 2026 is nog onduidelijk of de extra middelen voor jeugdzorg gecontinueerd worden.

Financiering combinatie-functionarissen en verschillende preventieve programma`s is vanaf 2027 onzeker.

Compensatie lagere inkomsten bouwleges door de inwerkingtreding van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging.

Actuele ontwikkelingen in het Gemeentefonds bijhouden.
Onder meer via de VNG druk op het rijk uitoefenen om het rijksbeleid te beïnvloeden, zodat de taken en middelen van gemeenten vanaf 2026 structureel in balans gebracht kunnen worden. De voorjaarsnota van het rijk is hierbij een heel belangrijk ijkpunt.
De raad wordt periodiek via raadsinformatiebrieven en via de P&C cyclus op de hoogte gesteld van ontwikkelingen in het gemeentefonds.

Bijhouden van informatie omtrent de Jeugdzorgmiddelen:
In de Hervormingsagenda Jeugd staan maatregelen om de jeugdzorg te verbeteren en de kosten te verlagen. In april 2023 is er een principeakkoord bereikt: de besparingsopgave tot en met 2025 wordt bevroren. Dit neemt niet weg dat wij als gemeente al met enkele maatregelen aan de slag zijn gegaan, zoals de inzet van een Specialist Ondersteuner Jeugd (SOJ) bij de huisartsen normaliseren. In juni 2023 hebben gemeenten ingestemd met de Hervormings-agenda Jeugd, met als voorwaarde dat er meer zekerheid komt over de bijdrage na 2026.
Begin januari 2025 is het advies van de deskundigencommissie opgeleverd. Kern van dit advies is dat de uitvoering van de Hervormingsagenda is gestart, maar nog niet volledig gerealiseerd. Verder adviseert de commissie dan om de besparingsopgave voor 2023 en 2024 te verdelen over Rijk en gemeenten en voor 2026 en verder terug te draaien. Maar dit advies is (nog) niet overgenomen door het Rijk.
Het risico blijft bestaan.

De “brede specifieke uitkering” heeft een looptijd tot en met 2026 en  de financiering vanaf 2027 is daardoor onzeker. We volgen de ontwikkelingen ten aanzien van deze specifieke uitkering.
- Via de VNG als gemeente in gesprek blijven met het kabinet over de ontoereikendheid van rijksmiddelen voor de uitvoering van taken als invoering Omgevingswet en de Wkb.
- Alternatieve inkomstenbronnen overwegen. Tegenover de minder inkomsten uit de bouwleges staan nieuwe inkomsten uit de milieuleges die we mogen heffen. De raad heeft op 15 februari 2022 in het ‘Koersdocument implementatie Omgevingswet gemeente Venray’ al aangegeven hier gebruik van te willen maken.

Majeure projecten

Naar hun aard hebben majeure projecten in beginsel grote risico’s in zich. Voor deze projecten zijn beheersmaatregelen getroffen, waardoor de risico’s (voor zover hierboven niet expliciet opgenomen) afdoende zijn afgedekt.